Rodzinna piecza zastępcza

Rodzinna piecza zastępcza jest formą zapewnienia opieki dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej następuje co do zasady na podstawie orzeczenia sądu. Kwestie związane z funkcjonowaniem rodzinnej pieczy zastępczej reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jednolity Dz. U. z 2022 roku, poz. 447 ze zm.)

Formy rodzinnej pieczy zastępczej

  1. Rodzina zastępcza:
  • spokrewniona (tworzona przez wstępnych lub rodzeństwo dziecka)
  • niezawodowa,
  • zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;

W rodzinie zastępczej niezawodowej lub zawodowej w tym samym czasie może przebywać łącznie nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej. W razie konieczności umieszczenia w rodzinie zastępczej licznego rodzeństwa jest dopuszczalne umieszczenie większej liczby dzieci.

Objecie dziecka pieczą zastępczą następuje na okres nie dłuższy niż do osiągnięcia pełnoletności. W przypadku rodziny zastępczej zawodowej pełniącej funkcje pogotowia rodzinnego dziecko umieszcza się na pobyt okresowy, do czasu unormowania sytuacji dziecka, nie dłużej niż na okres 4 miesięcy (w szczególnych sytuacjach pobyt może być przedłużony do 8 miesięcy lub na do zakończenia postępowania sądowego na powrót do rodziny, przysposobienie lub umieszczenie w rodzinie zastępczej).

Rodzina zastępcza zawodowa specjalistyczna obejmuje opieką w szczególności dzieci niedostosowane społecznie oraz dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji, a także małoletnie matki z dziećmi.

  1. Rodzinny dom dziecka

W rodzinnym domu dziecka może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej (lub w razie konieczności liczniejsze rodzeństwo).

Zadania rodziny zastępczej

Rodzina zastępcza zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:

  • traktuje dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
  • zapewnia dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
  • zapewnia kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
  • zapewnia rozwój uzdolnień i zainteresowań;
  • zaspokaja jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
  • zapewnia ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencje w życie prywatne dziecka;
  • umożliwia kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

Rodziny zastępcze i prowadzący rodzinny dom dziecka w współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.

Kto może ubiegać się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej?

Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy:

1) dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;

2) nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;

3) wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;

4) nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;

5) są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:

  1. a) zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej, oraz
  2. b) opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;

6) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tym że w przypadku cudzoziemców ich pobyt jest legalny;

7) zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:

  1. a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
  2. b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
  3. c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Ponadto pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo. W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.

Okres pobytu w rodzinie zastępczej

Dziecko może przebywać w rodzinie zastępczej do 18 roku życia. Pełnoletni wychowanek rodziny zastępczej może za zgodą rodziców zastępczych pozostać w rodzinie, która pełniła funkcję rodziny zastępczej również po osiągnięciu pełnoletności nie dłużej jednak niż do ukończenia 25. roku życia i pod warunkiem, że się uczy. W tym przypadku rodzinie nadal wypłacana jest wyżej opisana pomoc pieniężna.

Gdzie należy złożyć wniosek o ustanowienie rodziny zastępczej?

Wniosek o ustanowienie rodziny zastępczej należy złożyć w sądzie opiekuńczym (Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich) właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka w kilku egzemplarzach (1 dla sądu i po jednym dla każdego uczestnika postępowania np. rodziców dziecka). Do wniosku należy dołączyć przede wszystkim:

  • odpis aktu małżeństwa (w przypadku małżonków),
  • odpis aktu urodzenia dziecka obejmowanego pieczą zastępczą,
  • zaświadczenie o wysokości uzyskiwanego dochodu,
  • zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
  • poświadczenie zameldowania,
  • świadectwo ukończenia szkolenia dla rodzin zastępczych.

Od wniosku nie pobiera się opłaty.

Adopcja a rodzina zastępcza

Rodzinę zastępczą tworzy się w celu zapewnienia dziecku (dzieciom) opieki z powodu wystąpienia w ich rodzinach różnego rodzaju sytuacji kryzysowych. Celem działania rodziny zastępczej jest wzmocnienie rodziny naturalnej, tak aby dziecko mogło do niej powrócić wzmocnione i wyposażone w umiejętności, np. tworzenia trwałych związków emocjonalnych. Utworzenie rodziny zastępczej nie powoduje powstania więzi rodzinno-prawnej pomiędzy opiekunami, a dzieckiem (w przeciwieństwie do adopcji, inaczej zwanej przysposobieniem). Oznacza to, że dziecko przyjęte do rodziny zastępczej nie staje się dzieckiem tej rodziny, nie powstają też obowiązki i uprawnienia alimentacyjne czy dotyczące dziedziczenia, stan cywilny dziecka nie ulega zmianie, dziecko nie przyjmuje nazwiska opiekunów, a rodzina zastępcza nie przyjmuje pełni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Szkolenia dla rodzin zastępczych

Kandydaci na rodzinę zastępczą zawodową, niezawodową i prowadzenia rodzinnego domu dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia. Szkolenia dla kandydatów z terenu miasta Zamość prowadzi Organizator Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny w Zamościu, mający siedzibę przy ul. Prusa 2 tel. 84 627 07 73.

 

Świadczenia dla rodzin zastępczych

Rodzinie zastępczej przysługuje comiesięczne świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka w wysokości odpowiedniej do sprawowanej formy opieki. Świadczenie przyznawane są na wniosek rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka i od 1 czerwca 2023 roku wynosi:

  • 889,00 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
  • 1361,00 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Dzieci posiadające orzeczenie o niepełnosprawności otrzymują ponadto dodatek w wysokości 274,00 zł

 Ponadto rodzinie zastępczej starosta możena ich wniosekprzyznać:

  • dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka;
  • świadczenie na pokrycie:
    • niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka – jednorazowo,
    • wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki – jednorazowo lub okresowo.
  • środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego – rodzinie zastępczej niezawodowej i zawodowej;
  • świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego – raz do roku – rodzinie zastępczej zawodowej.

Zasady i wysokości świadczeń fakultatywnych rodzinom zastępczym w 2023 roku określa Zarządzenie Nr 16/2023 Prezydenta Miasta Zamość z dnia 16.01.2023 r. (link: https://umzamosc.bip.lubelskie.pl/index.php?id=90&action=details&document_id=1850271)

Dzieci przebywające w rodzinnej pieczy zastępczej są objęte programem „Dobry Start” i świadczeniem wychowawczym tzw. 500+ realizowanymi przez ZUS, wymagane jest zaświadczenie wydawane przez MCPR.

Wynagrodzenia zawodowych rodzin zastępczych

Rodzinie zastępczej zawodowej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje wynagrodzenie. Minimalne kwoty wynagrodzeń i zasady ich waloryzacji określa ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Aktualne wysokości wynagrodzeń wynoszą:

    • 5084 zł miesięcznie dla rodzin zastępczych o charakterze pogotowia rodzinnego
    • 4100 zł miesięcznie dla zawodowych rodzin zastępczych
    • 4500 zł miesięcznie dla prowadzącego rodzinny dom dziecka (kwota wypłacana na mocy Uchwały RM Zamość Nr LVII/782/2023 z dnia 27 marca 2023 roku)

Świadczenia dla rodzin zastępczych realizuje z upoważnienia Prezydenta Miasta Zamość Miejskie Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu. Wszelkie informacje można uzyskać przy ul. Partyzantów 3 (p. 305) w godzinach pracy urzędu lub telefonicznie 84 677 66 22.

 

Rodziny pomocowe

Rodzina pomocowa to rodzina, która okresowo sprawuje opiekę nad dziećmi umieszczonymi w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, w szczególności podczas:

  • wypoczynku, udziału w szkoleniach lub pobytu w szpitalu rodziców zastępczych lub prowadzącego rodzinny dom dziecka,
  • w wyniku nieprzewidzianych trudności lub zdarzeń losowych w rodzinie zastępczej.

Okres pobytu dziecka wynosi do 2 miesięcy.

Kto może być rodziną pomocową?

Rodziną pomocową może być:

  • rodzina zastępcza niezawodowa, zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka,
  • małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej.

Podstawą umieszczenia dziecka w rodzinie pomocowej jest umowa zawarta między Prezydentem, a rodziną pomocową. W okresie pobytu dziecka rodzina zastępcza zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka otrzymuje świadczenie nie niższe niż 20% otrzymywanego wynagrodzenia miesięcznie.

 Małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej otrzymują świadczenie w wysokości nie niższej niż 20 % kwoty określonej w art. 85 ustawy.

POMOC DLA OSÓB USAMODZIELNIANYCH - PIECZA ZASTĘPCZA

Kiedy rozpoczyna się proces usamodzielniania?

Proces usamodzielnienia formalnie zaczyna się co najmniej na 1 rok przed osiągnięciem przez nią pełnoletności. Wówczas osoba usamodzielniana wskazuje osobę, która podejmuje się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia oraz przedstawia pisemną zgodę tej osoby.

Kto może być opiekunem procesu usamodzielniania?

OPIEKUNEM USAMODZIELNIENIA może być:

  • osoba tworząca rodzinę zastępczą, prowadząca rodzinny dom dziecka,
  • koordynator rodzinnej pieczy zastępczej,
  • pracownik socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie,
  • osoba będąca w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej wychowawcą lub psychologiem,
  • inna osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą

Osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą musi zostać zaakceptowana przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.

Indywidualny program usamodzielnienia

Program jest opracowywany przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia co najmniej na miesiąc przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletności, a następnie jest zatwierdzany przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.

Indywidualny programu usamodzielnienia określa w szczególności:

  1. zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z opiekunem usamodzielnienia;
  2. sposób uzyskania przez osobę usamodzielnianą wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz w podjęciu przez osobę usamodzielnianą zatrudnienia.

 Formy pomocy dla osób usamodzielnianych

Osobom usamodzielnianym przyznaje się pomoc na:

  1. kontynuowanie nauki,
  2. usamodzielnienie,
  3. zagospodarowanie

Osobom usamodzielnianym udziela się pomocy w uzyskaniu

  1. odpowiednich warunków mieszkaniowych
  2. zatrudnienia

Ponadto zapewnia się pomoc prawną i psychologiczną.

W przypadku, gdy osoba usamodzielniana przebywa w domu pomocy społecznej albo w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym lub przewlekle chorym, albo otrzymuje pomoc na podstawie ustawy o pomocy społecznej – ww. pomoc nie przysługuje.

 

Pomoc na kontynuowanie nauki

Pomoc na kontynuowanie nauki przyznaje się osobie usamodzielnianej, jeżeli kontynuuje naukę:

  1. w szkole;
  2. w zakładzie kształcenia nauczycieli;
  3. w uczelni;
  4. na kursach, jeśli ich ukończenie jest zgodne z indywidualnym programem usamodzielnienia;
  5. u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.

Wysokość pomocy wynosi nie mniej niż 681 zł miesięcznie.

Pomoc przyznaje się na czas nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25. roku życia.

Pomoc przysługuje w czasie trwania odpowiednio roku szkolnego (zasadniczo do 31 sierpnia) roku akademickiego (do 30 września), kursu albo przygotowania zawodowego.

Pomoc na usamodzielnienie

Pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona, w zależności od ustaleń indywidualnego programu usamodzielniania, jednorazowo lub w ratach, nie później jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia. W przypadku, gdy osoba usamodzielniana otrzymuje pomoc na kontynuowanie nauki, pomoc na usamodzielnienie jest wypłacana po zakończeniu pobierania pomocy na kontynuowanie nauki.

Wysokość pomocy na usamodzielnienie jest uzależniona od czasookresu pobytu w pieczy zastępczej i wynosi:

  1. nie mniej niż 4486 zł, dla osób usamodzielnianych z rodzin spokrewnionych, jeżeli okres pobytu w pieczy zastępczej wynosi co najmniej 3 lata;
  2. osoby usamodzielniane z rodzin niezawodowych, zawodowych, rodzinnych domów dziecka, placówek opiekuńczo-wychowawczych lub regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych:
  • nie mniej niż 8968 zł- jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat,
  • nie mniej niż 4486 zł- jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres od 2 do 3 lat,
  • nie mniej niż 2244 zł - jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres poniżej 2 lat, nie krócej jednak niż przez okres roku.

 Pomoc na zagospodarowanie

 Pomoc jest wypłacana jednorazowo, nie później niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26. roku życia w wysokości nie niższej niż 2039 zł, a jeżeli osoba usamodzielniana posiada orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności pomoc wynosi nie mniej niż 4077 zł. Pomoc na zagospodarowanie może być przyznana w formie rzeczowej.

Korzystanie z pomocy prawnej i psychologicznej jest możliwe w Miejskim Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu oraz w Organizatorze Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny w Zamościu.

 

Warunki uzyskania pomocy

  • posiadanie zatwierdzonego programu usamodzielnienia
  • spełnianie wymogów dotyczących okresu pobytu w pieczy zastępczej
  • złożenie wniosku z zachowaniem właściwości miejscowej
  • spełnianie określonych kryteriów dochodowych (pomoc pieniężna i na zagospodarowanie)

Pomoc na usamodzielnienie oraz pomoc na zagospodarowanie jest przyznawana osobie usamodzielnianej, której dochód miesięczny nie przekracza kwoty 1200 zł. Przy przyznawaniu pomocy na kontynuowanie nauki nie jest brane pod uwagę kryterium dochodowe.

W przypadku, gdy dochód miesięczny osoby usamodzielnianej przekracza kwotę 1200 zł, można przyznać pomoc na usamodzielnienie lub pomoc na zagospodarowanie, jeżeli jest to uzasadnione jej sytuacją mieszkaniową, dochodową, majątkową lub osobistą. Ustalając dochód osoby usamodzielnianej uwzględnia się sumę dochodów tej osoby, jej małżonka (nie osoby pozostającej w faktycznym związku) oraz dzieci pozostających na jej utrzymaniu, podzieloną przez liczbę tych osób.

Ustalając dochód osoby usamodzielnianej uwzględnia się dochody, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku.

 

 Okres pobytu w rodzinie zastępczej

Dziecko może przebywać w rodzinie zastępczej do 18 roku życia. Pełnoletni wychowanek rodziny zastępczej może za zgodą rodziców zastępczych pozostać w rodzinie, która pełniła funkcję rodziny zastępczej również po osiągnięciu pełnoletniości nie dłużej jednak niż do ukończenia 25. roku życia, o ile spełnia warunki określone w art. 37 ustawy. W tym przypadku rodzinie nadal wypłacana jest wyżej opisana pomoc pieniężna.

 Pomoc dla rodzin zastępczych na dotychczasowych zasadach

  • Zgodnie z art. 226 ust.5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej istniejące rodziny zastępcze na swój wniosek pozostać na dotychczasowych zasadach co oznacza rodzina zastępcza otrzymuje pomoc pieniężną przeznaczoną na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w tej rodzinie dzieci/ lub dodatki do świadczeń na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej (w brzmieniu Dz.U.Nr 175, poz. 1362 ze zm.).

Organizator Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny w Zamościu

 Do zadań organizatora pieczy zastępczej należy między innymi: prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka, a także szkolenie i wspieranie psychologiczno- pedagogiczne osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz rodziców dzieci objętych tą pieczą. Ponadto Organizator Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny prowadzi poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne oraz porady prawne, grupy wsparcia oraz nawiązuje współpracę z wolontariuszami.

Organizator Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny w Zamościu realizuje dodatkowo zadania z zakresu wspierania rodziny m.in. poprzez wsparcie asystentów rodziny, poradnictwo.

Szczegółowe informacje dotyczące zadań organizatora można uzyskać w zakładce Organizator Pieczy Zastępczej.

 

Jak uzyskać pomoc ?

W celu uzyskania szczegółowych informacji, osoby zainteresowane utworzeniem rodziny zastępczej powinny skontaktować się z Organizatorem Pieczy Zastępczej i Wspierania Rodziny w Zamościu przy ul. Prusa 2 tel. 84 627 07 73 w godzinach przyjęć od poniedziałku do piątku od 7.30 do 18.00.

W sprawie przyznania świadczeń dla rodzin zastępczych należy zwrócić się do Miejskiego Centrum Pomocy Rodzinie w Zamościu przy ul. Partyzantów 3 pokój 305, tel. 84 677 66 22 w godzinach przyjęć tj. poniedziałek, środa, czwartek od 7.30 do 15.30, we wtorek od 8.00.do 16.30., w piątek od 7.30 do 15.00.

Powrót

Załączniki

  • Brak załączników w dokumencie.

Metryka dokumentu

ukryj
Tytuł dokumentu:FUNKCJONOWANIE RODZIN ZASTĘPCZYCH W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWA
Podmiot udostępniający informację:
Informację opublikował:Paweł Michalski
Data publikacji:10.04.2013 11:57
Informację aktualizował:Marcin Stopa
Data aktualizacji:22.06.2023 12:47